Abecadło (część 2)

I jak informacja zwrotna

Informacja zwrotna to kolejny element nie tylko zmniejszający dystans między nadawcą, a odbiorcą, ale także budujący żywą, autentyczną relację. Prośba o informację zwrotną ma dać nam pewność, że nasz rozmówca odebrał ten sam komunikat, który mu przekazaliśmy. Jest to szczególnie ważne z czasie trudnych, bardzo emocjonalnych rozmów lub gdy osoby są w trudnej relacji. Dzięki informacji zwrotnej mamy szansę upewnić się, że nie zaszło żadne nieporozumienie. 

J jak język żyrafy i język szakala

Język żyrafy nazywany językiem serca lub językiem współczującym to język uczuć i potrzeb. Żyrafa mówi w liczbie pojedynczej i o sobie. W czasie rozmowy nastawia się na słuchanie drugiego i bycie przez niego usłyszaną. Potrafi dotrzeć do swoich i 
cudzych potrzeb, zarówno tych zaspokojonych, jak i niezaspokojonych. Żyrafa wyraża siebie jasno i szczerze. Mówi "nie" kiedy myśli "nie". Mówi „tak”, kiedy myśli „tak”. Odnosi się z szacunkiem i empatią do drugiego. Żyrafa żyje by wzbogacać życie, swoje i innych.  By dawać z serca i brać z serca.

Język szakala obfituje w oceny, krytykę, porównania, analizy. Szakal w czasie rozmowy posługuje się etykietami (jesteś dzieckiem wiec nie masz nic do powiedzenia), stereotypami (kobiety nie są dobrymi przywódcami bo kierują się emocjami), 
uogólnieniami (wy mężczyźni tak macie). Straszy karami (jeśli dostaniesz z testu jedynkę nie wyjdziesz przez cały weekend z domu) lub kusi nagrodami (jeśli zjesz obiad dostaniesz cukierka). Szakal oczekuje, że inni spełnią jego żądania. Inni są  po to, by zaspokajać jego potrzeby. Jeśli tak się nie dzieje szakal kąsa, gryzie, drapie...i już jesteśmy w środku konfliktu. Język szakala porównywany jest do języka królów, którzy decydują o życiu i śmierci."Musisz" "powinieneś", "to twój obowiązek" - to śpiewka szakala.

K jak konflikt, będący wyrazem niezaspokojonych potrzeb

Konflikty istnieją, bo niemożliwe jest zaspokojenie potrzeb wszystkich ludzi. Niemożliwe jest także zaspokojenie wszystkich potrzeb jednego człowieka. W PbP możliwe jest jednak rozwiązanie konfliktu z uwzględnieniem uczuć i potrzeb wszystkich jego stron.

W świecie dominacji, w którym żyjemy przez większość czasu inni decydują za mnie, inni wiedzą lepiej i dlatego oni ustalają zasady i reguły, którym trzeba się podporządkować,a motywacją działania jednostki są kary i nagrody. W tym świecie aby została zaspokojona potrzeba muszę „wykorzystać” konkretna osoba lub sytuacja, a to oznacza konflikt, bo człowiek chce mieć wybór. Tymczasem moje oczekiwania wobec niego, moje sfokusowanie się na jakąś konkretną strategię powoduje, że nie biorę pod uwagę jego uczuć i potrzeb. Kiedy rolę się odwracają i to ja staję się czyjąś strategią na zaspokojenie jakiejś konkretnej potrzeby, to mówię „tak”, choć nie myślę „tak”,

M jak model 4 kroków

Model 4 kroków składa się z:

1. obserwacji
2. uczucia
3. potrzeby 
4. prośby 

Model 4 kroków nie służy do nakłonienia kogokolwiek do czegokolwiek. Takie myślenie na dłuższą metę zwykle prowadzi donikąd. Metoda 4 kroków jest „tylko” i wyłącznie techniką, sama w sobie nie jest Porozumieniem bez Przemocy. Ułatwia praktyczne zastosowanie PbP – natomiast o jej skuteczności decyduje pragnienie nawiązania i utrzymania kontaktu.

N jak „nie”

W PbP „nie” to początek, a nie koniec dialogu. „Nie” to jedno z najpiękniejszych słów. „Nie” dla Ciebie oznacza „tak” dla mnie.

Kiedy słucham uszami żyrafy to w „nie” nie ma odrzucenia, warunku, oczekiwania, a jedynie zachętę do posłuchania opowieści o „tak”. Jeśli jestem otwarta na „nie” to mogę powiedzieć: „kiedy mówisz „nie”, to czy jesteś... (uczucie) i czy w ten sposób chcesz mi powiedzieć o ... (potrzeba)”.

Jeśli mówię „nie” wtedy, gdy myślę „nie”, nie tylko chronię się przed frustracją, ale także przed wykorzystaniem, nadużycie.

O jak odpowiedzialność

W PbP nie jestem odpowiedzialna za to, jak inni interpretują i odbierają moje słowa. Nie jestem odpowiedzialna za to, co czują inni ludzie. Ich uczucia pochodzą z rodzinnych domów, szkół, z nabytego doświadczenia. Nie jestem odpowiedzialna za nie, bo uczucia pochodzą z wnętrza człowieka i zawsze mówią o tym, co jest dla niego ważne. Poza moją odpowiedzialnością znajdują się więc intencje, myśli, uczucia, potrzeby oraz czyny innych osób.

Pełną odpowiedzialność ponoszę jedynie za swoje życie oraz za:

• intencję z jaką wypowiadam słowa,
• uczucia, które we mnie powstają,
• potrzeby, które we mnie są,
• strategie, które wybieram by je zaspokoić.

P jak potrzeba

Komunikacja w duchu Porozumienia bez Przemocy oparta jest przede wszystkim na założeniu, że potrzeby wszystkich ludzi są uniwersalne i jednakowo ważne. Potrzeb nie determinuje kultura, wiek czy płeć. Wszyscy mamy takie same potrzeby, tylko strategie na ich zaspokojenie bywają różne. Weźmy na przykład potrzebę bezpieczeństwa. Maluch, aby ją sobie zapewnić chwyci mamę za rękę, schowa się za jej spódnicą lub zamknie się w pokoju, gdy pojawiają się w naszym domu goście. Dorosły wykupi ubezpieczenie na życie, odkładają do przysłowiowej skarpety „” do miesiąc lub szukają partnera, który będzie dla nich wsparciem.

Skupienie się i dążenie do wzajemnego zrozumienia na poziomie potrzeb sprzyja nawiązaniu relacji z drugą osobą. Pozwala także pozostając w zgodzie z samym sobą, uwzględniając swoją wyjątkowość i indywidualizm lepiej poznać samego siebie i drugą osobę.

R jak Rosenberg

Marshall B. Rosenberg, psycholog, terapeuta, mediator, twórca modelu komunikacji zwanego Porozumieniem bez Przemocy (Nonviolent Communication). Autor wielu książek, w których uparcie powtarza, że my ludzie „mamy wrodzoną zdolność cieszenia się, gdy możemy dawać i brak w sposób współczujący”. W swoich pracach poszukuje odpowiedzi na dwa kluczowe pytania:

1. „Dlaczego tracimy kontakt z własną współczującą naturą, tak że dopuszczamy się przemocy?
2. Jaka właściwość pozwala niektórym ludziom pozostać w kontakcie z własną współczującą naturą nawet w okolicznościach, które wystawiają ich na najcięższe próby?”

S jak szkoła

„Edukacja wzbogacająca życie skupia się na dostarczaniu przez nauczycieli okazji do nauki, która da uczniom siłę i pozwoli im rozwiązać problemy ludzkości. Uczniowie mogą się też nauczyć, jak wzbogacać swoje życie i jak pomóc innym wzbogacać ich życie”.

W szkole opartej na PbP podstawową wartością jest dialog. Reguły, zasady, uzgodnienia, regulaminy ustalane są wspólnie przez nauczycieli i uczniów. Celem edukacji jest uczynić życie piękniejszym poprzez zaspokojenie potrzeb jak największej ilości osób, a motywacją działania wykład w dobro innych.

T jak trening

Jeśli chcemy pozbyć się starych nawyków musimy trenować. Codziennie. Rosenberg przekonuje, że każdy może nauczyć się komunikowania się z innymi bez Przemocy. O tym, czy będzie to łatwe, czy trudne decyduje nasze postrzeganie drugiego człowieka. Klasyfikowanie ludzi na tych dobrych i na tych złych utrudnia nawiązanie i utrzymanie kontaktu z drugim, szczególnie z tym „złym”. Natomiast dostrzeganie, że źródłem wszelkich działań człowieka jest pragnienie zaspokojenia potrzeb własnych lub innych jest szansą na tworzenie wzbogacającej przestrzeni. Trudno jednak to dostrzec, gdy kilkanaście lub kilkadziesiąt lat gdy do głowy wkładano nam że są dobrzy i źli, grzeczni i niegrzeczni, dobrze i źle wychowani, prawi i grzeszni. Gdy „takie” zachowania są właściwe i mile widziane, a „takie” - niestosowne i niekulturalne.

Nowe, czytaj żyrafie uszy, oczy i serce można nabyć trenując. Warto znać teorię, ale jeśli nie będziesz próbować zastosować jej w praktyce, to jest ona bezużyteczne. Jeśli już jesteś po lekturze, którejś z książek Rosenberga, to czas na ćwiczenie, ćwiczenie i jeszcze raz ćwiczenie. Nazywaj pojawiające się w tobie uczucia. Określaj swoje potrzeby. Wyrażaj empatię, wobec siebie i innych. Idź na kurs, warsztaty. Stwórz grupę wsparcia.

U jak uczucia rzekome

Rosenberg do uczuć rzekomych, czyli pochodzących z głowy, a nie z serca zaliczył: gniew, poczucie winy, wstyd i depresję. Te uczucia odcinają od życia, bo skupiają się nie na tym co czuję, ale na tym co myślę o danej sytuacji, o drugim człowieku, o jego zachowaniu. Za uczuciami związanymi z myśleniem zawsze stoją uczucia pochodzące z serca. I tak za gniewem może stać złość, bezsilność; za wstydem czy poczuciem winny – zażenowanie, zakłopotanie, smutek. Kiedy pojawia się któreś z tych rzekomych uczuć to mogę mieć pewność (często 100%), że oderwałam się od swoich potrzeb, że tak naprawdę nie wiem już o co mi chodzi. Myślę, że czegoś nie powinnam była robić, że ten drugi powinien zrobić to czy tamto, że tak się powinno postępować i w owej powinności albo jej braku widzę nie potrzebę autonomii, harmonii, wyboru czy uznania, a jedynie winę. Swoją lub kogoś innego.

W jak władza NAD dzieckiem i władza Z dzieckiem

Władza NAD... to władza rodzicielska oparta na stylu dominującym, w którym Duży wie lepiej i dlatego może kierować Małym. Decydować za niego, kontrolować go, wymagać od niego. Do osiągnięcia celu – wypuszczenia w świat grzecznego, dobrze wychowanego dziecka – używa więc kar i nagród. Podporządkowujący się otrzymują nagrody, a buntujący się – kary. Rodzic posiadający władzę decyduje co jest dla dziecka dobre, a co złe. Które zachowania są właściwe, a które naganne. Kto postępuje słusznie, a kto jest w błędzie.

Władza Z... to tworzenie relacji w oparciu o styl wzbogacający. W tym stylu Mały jest równy Dużemu, co oznacza, że jego uczucia i potrzeby są tak samo ważne, jak uczucia i potrzeby Dużego. Fundamentem „władzy Z” jest przekonanie, że ludzie chcą ze sobą współdziałać, jeśli tylko ich potrzeby są brane pod uwagę. Współpraca opiera się na wolności i wzajemnej współzależności stąd dzieci traktowane podmiotowo, z szacunkiem i empatią chętnie odpowiadają na prośby i potrzeby swoich rodziców. 

Z jak „zaprogramowanie”

„Zaprogramowanie” dzieci na Porozumienie bez Przemocy wyeliminuje wojny. 

 

Więcej znajdziesz na portalu Dzieci są ważne:
 Abecadło cz.1.

Abecadło cz.2.